چرا یادداشت برداری می‌کنیم ؟

چرا یادداشت برداری می‌کنیم ؟

فراگیری تکنیک‌های مختلف یادداشت برداری خود یک هنر است. چنان‌چه نظام منظمی از یادداشت برداری را متناسب با نوع مطالعه خود پیدا کنیم و در موقعیت‌های مختلف، یادداشت برداری نماییم به طوری که آن‌ها صحیح و قابل درک باشند، گام بزرگی در موفقیت و پیشرفت خود برداشته ایم. ما هنگام مطالعه، اطلاعات زیادی را بدست می آوریم، ولی به یاد سپردن تمامی آن‌ها غیر ممکن است. بنابراین مهارت در یادداشت برداری به سود ما خواهد بود. البته یادداشت برداری به این معنی نیست که تمام کلماتی را که استاد می‌گوید و یا از کسی می شنویم و یا تمام مطلب طولانی یک قسمت از کتاب یا مجله را بازنویسی کنیم، بلکه باید اصول یادداشت برداری را بیاموزیم و آن این است که تصمیم بگیریم چه زمان، چگونه و با چه طول و تفضیلی یادداشت برداریم. برای یک یادداشت برداری خوب به تمرین زیادی نیاز داریم.  

 چرا یادداشت برداری می کنیم ؟

هدف از یادداشت برداری این است که در هنگام مطالعه بتوانیم از آن استفاده کنیم. زمان مطالعه برای تهیه مقاله یا گزارش، امتحان و ... در می یابیم که نیازمند استفاده مجدد از مطالب بیشتری هستیم که در کلاس درس یا همایش شنیده ایم. بنابراین لازم است برخی از یادداشت ها را به عنوان ”ثبت دایم“ داشته باشیم تا به جای مراجعه به متن اصلی یا به‌خاطر آوردن آن چه در کلاس شنیده ایم به سرعت به آن رجوع کنیم. یادداشت برداری می تواند به درک و یادگیری مطالب کمک کند. ما مقدار زیادی از آن‌چه را که خوانده‌ایم نمی توانیم به یاد آوریم مگر آن‌که آن‌ها را به طور مرتب یادآوری و مرور کنیم. این نکته برای حافظه دراز مدت لازم است. اگر یادداشت برداری با کلمات ساده (یا به زبان خودمان) باشد . به ضبط (نگهداری) مطالب در حافظه مان کمک می‌کند. با خلاصه کردن نظریه‌ها، استدلال‌ها و مفاهیم به شکل یادداشت، درک بهتری از مطالب به دست می آوریم و هدف خود را نیز بیشتر بر درک مطالب قرار می دهیم، نه نوشتن کلمه به کلمه آنچه گفته اند یا شنیده شده است.

روش های یادداشت برداری

روشی به عنوان بهترین روش یادداشت برداری وجود ندارد. بهترین روش یادداشت برداری به عملکرد شخص مربوط است و آن انعکاسی است از سبک یادگیری، چگونگی کار ذهن و زمان موجود برای یادداشت برداری. هنگام یادداشت برداری باید در نظر داشته باشیم از چه منبعی یادداشت بر می داریم (از تدریس استاد، از یک کتاب درسی، از یک سخنرانی و ...) و چه کاری را می‌خواهیم انجام دهیم. یادداشت برداری از منابع متفاوت ذکر شده، رویکردهای متفاوتی را طلب می کند. روش یادداشت‌برداری شما از یک کلاس درس با روش یادداشت برداری از یک کتاب درسی ممکن است متفاوت باشد. هر چه مطالب منبع اطلاعاتی شما پیچیده تر باشد، برای کمک به درک مطلب، یادداشت برداری شما باید مفصل تر باشد.

حاشیه نویسی

یک راه یادداشت برداری، حاشیه نویسی بر کتابی است که می خوانید. بسیاری از افراد از نوشتن مطلب روی کتاب اکراه دارند. اگر کتاب امانت باشد حق با شماست در این مورد بهتر است قسمت ها و صفحات مهم را با برچسب مشخص نمایید. اما چنان‌چه کتاب متعلق به شماست می توانید در موقع خواندن بر آن حاشیه نویسی کنید. کتاب‌های درسی متعلق به خودتان لازم نیست به صورت یک کتاب دست نخورده نگهداری شوند.

راه های معمول حاشیه نویسی بر کتاب درسی

- خط کشیدن زیر نکات مهم

- برجسته کردن نکات مهم با استفاده از ماژیک های فسفری

- استفاده از حاشیه کتاب برای گذاشتن علامت ” ؟ “ یا نوشتن ”موافقم “ یا ”مخالفم “ یا گذاشتن تیک یا ”ד و ...

- برجسته کردن، خواندن کتاب را سریع‌تر و آسان‌تر می سازد. زیرا، هنگام دوباره خواندن کتاب یا مقاله، تنها بخش های برجسته شده آن نیاز به بازخوانی دارند. اشکال این روش این است که که چون شما مطالب را به بیان خود بازنویسی نمی‌کنید ممکن است درک کاملی از معنی آن نداشته باشید. و در این روش گاهی مجبور می‌شوید کل کتاب را دوباره بخوانید. برای رفع این اشکال، ابتدا مطمئن شوید که آنچه خوانده‌اید درک کرده‌اید و سپس مقدار کافی از آن را برجسته نمایید، به طوری که بدون خواندن دوباره کل کتاب، برای شما قابل درک باشد.

یادداشت برداری نوشتاری

دو نوع یادداشت برداری نوشتاری وجود دارد: خطی و طرح واره (نقشه ذهنی)

یادداشت برداری خطی یا زنجیره ای معمولی ترین راه تهیه یادداشت است. برای این نوع یادداشت برداری شما ابتدا مطالب را می شنوید یا می خوانید، سپس اطلاعات بدست آمده را به همان ترتیبی که در متن اصلی آمده است با بیان خودتان ثبت می‌کنید که ممکن است به دو صورت انجام گیرد: 1- تهیه خلاصه مطالب 2- یادداشت نکات عمده.

تهیه خلاصه مطالب (خلاصه نویسی)

این نوع یادداشت‌ها خلاصه‌ای است از آن‌چه می خوانید یا می شنوید، تنها کافی است اطلاعات و نظریات کلی را از آن‌چه می‌خوانید یا می‌شنوید، به صورت خلاصه و به بیان خود بنویسید. چون این یادداشت ها به بیان خودتان است درک شما از مطلب بیشتر خواهد بود و یادداشت ها دقیقاً به همان صورت می تواند برای تهیه مقاله و یا گزارش مورد استفاده قرار گیرد. البته تدوین و تنظیم نظریات و استدلال های نویسنده (یا گوینده) با بیان خودتان وقت گیر است ولی بسیار مفید خواهد بود.

یادداشت نکات عمده

این روش یادداشت برداری را همه می پسندند در این روش تنها واژه ها و عبارات کلیدی متن یادداشت می شوند. یادداشت ها می توانند پشت سر هم شماره گذاری شوند و یا برای طبقه بندی مطالب از عنوان‌ها، زیر عنوان‌ها و فاصله گذاری ها استفاده شود. این کار دنبال کردن و به خاطر سپردن نوشته ها را آسان می سازد. با این حال ممکن است این روش از روش قبلی ”خلاصه نویسی“ طولانی تر باشد.

نقشه های ذهنی (طرح واره)

برای ساختن یک نقشه ذهنی، موضوع یا عنوان اصلی را در وسط صفحه قرار می دهید و نظریات و مفاهیم اصلی را به آن وصل می‌کنید. نقشه های ذهنی به وضوح روابط بین نظریات و مفاهیم را بیان می کنند. به طوری که با استفاده از خطوط، پیوندهای آن ها را مشخص می سازد. در این جا تنها واژه ها و کلمه های کلیدی یادداشت می شوند که مشخص کننده موضوع و نظریات و مفاهیم وابسته به آن‌ها است. اگر شما در این روش مهارت پیدا کنید، هرگز روش دیگری را به کار نخواهید برد. چون این نوع یادداشت برداری خلاق است و در آن تخیل و رنگ به کار می رود که باعث می شود مطالب راحت تر به خاطر سپرده شوند. این روش بیشتر به قوانین تداعی تکیه دارد تا منطق.

تهیه یک نقشه ذهنی

1- یک صفحه کاغذ را مانند یک تابلوی نقاشی در نظر می گیریم. موضوع مورد مطالعه را در وسط صفحه می نویسیم و دور آن را دایره ای می کشیم.

2- خطی از این دایره به بیرون رسم می کنیم و اولین عنوان مهم از موضوع مورد مطالعه را بالای خط می نویسیم. خط را می‌توانید در هر جهتی بکشید.

3- برای هر زیر عنوان (عنوان فرعی)، خطی از عنوان نوشته شده (در قسمت دو) منشعب می کنیم. زیرا عنوان‌ها (عنوان‌های فرعی) را بالای این خطوط می نویسیم.

4- برای ثبت نظریات و مفاهیم از کتابی که می خوانیم و یا درسی که می شنویم، فقط یک کلمه یا یک عبارت کوتاه می نویسیم و یا یک تصویر رسم می کنیم. هر کلمه یا تصویر باید روی یک خط باشد، البته هر خطی به خط دیگر وصل شده است.

5- برای این که در کارمان انعطاف پذیری وجود داشته باشد، از هر خط فقط برای یک تفکر و یا نظر استفاده کنید.

6-  برای نوشتن نظریات یا قسمت های مختلف از رنگ‌های متفاوت استفاده کنید.

7- از کشیدن خطوط مستقیم پرهیز کنید. زیرا، انجام این کار ممکن است تفکر خطی را ترغیب کند.

حاصل پیاده کردن یک ”نقشه ذهنی“ شکلی شبیه عنکبوت است که پاهای فراوانی دارد. در واقع یک نقشه ذهنی موضوع اساسی را به دست می آورد و سپس نظریات اصلی را به آن متصل می کند. در اینجا مهم‌ترین نظریات نزدیک مرکز قرار دارند و هر چه از مرکز دورتر می شویم، نظریات کم اهمیت تر خواهند آمد. یک نقشه ذهنی به ما امکان می دهد تا اصل یک مضمون، و رشد آن را ردیابی کنیم.

مزیت این روش این است که:

مزیت این روش این است که اهمیت نسبی مضامین اصلی را نشان می دهد و آن‌ها را به روشنی ظاهر می سازد. ذهن، تداعی‌های لازم را انجام می دهد و یادآوری مطالب را ساده تر می کند. با خلاصه کردن نظریه ها، استدلال‌ها و مفاهیم به شکل یادداشت، درک بهتری از مطالب به دست  می آوریم و هدف خود را نیز بیشتر بر درک مطالب قرار می دهیم.

به نقل از وبلاگ مدیریت مالی